Zo houd je je huis koel zonder airco
Nederlandse huizen zijn vooral gebouwd om warmte binnen te houden. Maar nu de temperaturen buiten oplopen, is het ook belangrijk om het koel te houden binnenshuis. Hoe doe je dat?
In veel huizen liepen de temperaturen de afgelopen dagen hoog op. Dat komt doordat in Nederland wordt gebouwd om de warmte binnen te houden, zegt bouwfysicus Martin Tenpierik van de TU Delft. ‘We houden in dit land bijvoorbeeld van veel licht in huis, en van grote ramen. Tijdens koudere dagen profiteren deze huizen optimaal van het binnenkomende zonlicht, maar in tijden van warmte kan het hierdoor flink heet worden binnen.’ Het belangrijkste advies is dus: zorg dat het zonlicht niet binnenkomt en investeer in goede zonwering.
‘Dat kan een luifel zijn, markiezen, luiken, een schaduwdoek of desnoods een parasol – als het zonlicht de woning maar niet binnenkomt’, aldus energie-expert Joanneke de Jongh van Milieu Centraal. Hoe groter de afstand tussen de zonwering en het huis, hoe beter. Het hout van luiken kan bijvoorbeeld ook flink opwarmen. ‘De gordijnen dichtdoen zet weinig zoden aan de dijk: die warmen op en worden een soort kacheltjes in je woning. Maar het is nog nét iets beter dan de zon vol je huis in laten schijnen en meer oppervlakte op te laten warmen.’
Slechte concentratie
‘Als je dan écht geen mogelijkheid hebt om buitenzonwering te plaatsen, zorg dan dat bijvoorbeeld rolgordijnen weerkaatsend zijn aan de raamzijde, bijvoorbeeld met spiegelend materiaal’, zegt Jeroen Kluck, lector aan de Hogeschool van Amsterdam. Volgens Kluck, die onderzoek doet naar hitte in steden en woningen, kan het al te heet worden in sommige huizen bij een buitentemperatuur van 25 graden.
Dat leidt tot slecht slapen en een verslechterd concentratievermogen, en kan zelfs ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken. ‘Vooral ouderen, jonge kinderen, mensen met overgewicht en mensen die medicatie slikken die het zweten bemoeilijkt, lopen risico op levensbedreigende oververhitting als ze niet kunnen afkoelen in hun woning.’
Het belang van investeren in isolatie was deze winter evident: de hoogte van de rekening tijdens de gascrisis was schrikbarend. Maar het belang van warmtewerend bouwen wordt volgens Kluck nog onderschat. En dat terwijl het aantal warme dagen van 25 graden of hoger toeneemt door klimaatverandering.
Trek van lucht
Telde weerinstituut KNMI van 1961 tot 1990 nog gemiddeld 18 zomerse dagen per jaar, tegenwoordig kan Nederland gemiddeld rekenen op 28 zomerse dagen, zegt klimaatexpert Peter Siegmund van het KNMI. ‘Daarnaast nemen de warmste dagen in temperatuur sneller toe dan de gemiddelde dag. Dit komt omdat op die dagen de lucht meestal uit Zuid-Europa komt, waar de temperatuur in de zomer sneller stijgt dan bij ons.’
De extra isolatie die mensen installeerden in de winter, zorgt ervoor dat woningen in de koude maanden een laag energiegebruik hebben. Maar juist de zeer goed geïsoleerde woningen lopen het risico om te lang warm te blijven in de zomer. ‘Eenmaal binnengekomen warmte gaat namelijk amper nog weg’, zegt Kluck. ‘Houd dus nooit alles potdicht, maar blijf ventileren. Dat houdt in dat je continu een beetje lucht ververst. Zodra het buiten koeler wordt dan binnen, denk aan ’s avonds, ’s nachts en de vroege ochtend, kun je alle deuren en ramen wagenwijd openzetten om de warmte uit huis te laten.’
Natte handdoeken
Naast de zon buiten houden en tijdens de koelere perioden ruimschoots ventileren zijn er nog andere maatregelen die een beetje helpen. Zorg dat je de warmtebronnen binnen beperkt, door niet binnen te koken. De Wereldgezondheidsorganistatie WHO adviseert om natte handdoeken in huis op te hangen, bij voorkeur op een plek waar het een beetje tocht. ‘De verdamping van het water vergt energie, die zich dus niet omzet in warmte’, legt Kluck uit. Het heeft ook een nadeel: de lucht kan hierdoor vochtiger worden, waardoor het warmer aanvoelt.
Toch ligt de echte winst in de manier van bouwen, zegt bouwfysicus Tenpierik. Wordt het dan ook hier tijd voor een mediterrane bouwstijl van dikke muren, kleine ramen met luiken ervoor en witte buitenmuren? Volgens Tenpierik is dat niet nodig.
Het binnenlaten van zonlicht heeft ook zijn voordelen voor energiebesparing in de winter. ‘Je kunt ook veel bereiken met het slim oriënteren van ramen en zonwering ten opzichte van de zoninval. En ook in het aanleggen van groen kun je opwarming van de woning voorkomen. Tegels in de tuin houden de warmte vast, terwijl gras, planten en struiken dit niet doen, én door verdamping voor extra verkoeling zorgen.’
Ook een groen dak is een aanrader. ‘Deze warmen veel minder op dan zwarte ‘bitumen’ daken, die wel tot 70 graden kunnen opwarmen’, zegt Tenpierik. Vooral als meerdere huizen in de buurt groene daken hebben, is dat gunstig om zogenoemde hitte-eilanden in steden te verminderen. ‘Als het mogelijk is, dan is het planten van een boom voor de zonvangende ramen een geweldige oplossing. Een boom die zijn blad verliest in de winter houdt de zon in de zomer buiten, terwijl in de winter het gewenste zonlicht er wel doorheen schijnt.’
Neem géén mobiele airco
Nieuwe technologische oplossingen werken volgens een soortgelijk principe: geen zon in de zomer, wel in de winter. ‘Slim glas kan bij een bepaalde hoeveelheid zon of temperatuur automatisch zonwerend worden’, aldus Tenpierik. ‘Ook een goede investering is een bodemwarmtepomp. Deze kan de vloer in de winter verwarmen en in de zomer verkoelen.’
In een goedgebouwde woning zou met deze maatregelen geen airconditioner nodig moeten zijn. Ben je ondanks al deze maatregelen toch geneigd om er een aan te schaffen, koop dan in ieder geval geen mobiele airco, zegt De Jongh van Milieu Centraal. ‘Een mobiele airco is eigenlijk zinloos omdat de slang voor het afvoeren van de warmte door een open raam gaat. De warme lucht komt dan via het raam net zo hard weer terug naar binnen.’ Wordt het toch te warm, kies dan voor een ventilator. De Jongh: ‘Die geeft ook een verkoelend briesje en is twintig keer zuiniger dan een mobiele airco.’
Bron: Volkskrant /
Heleen van Lier12 juni 2023
